تحلیل مضمونی و ساختاری شعر کمال ناصر

چکیده کمال ناصر، شاعر فلسطینی و مسیحی معاصر، از شخصیت های برجسته ی ادبیّات مقاومت به شمار می آید؛ وی، نقش بسزایی در گسترش ادبیات بیداری و آگاه سازی مردمی و دفاع از مظلومیّت و آزادی ایفا نموده است. کمال، علاوه بر مشارکت در فعّالیت های سیاسی و اجتماعی، احساسات و عواطف انسان دوستانه خود را در قالب شعر بیان کرده است. او جان خود را بر سر ایده های خویش فدا نمود. محتوای شعری کمال ناصر، غزل، رثا و بخش زیادی از آن به موضوع مقاومت و پایداری اختصاص یافته است؛ به گونه ای که در دیوان وی، غزل و بویژه رثا با موضوع پایداری، پیوند آشکاری دارد. در محورهای شعر پایداری وی، مضمون هایی همچون، وطن دوستی، توجّه به جنگ زدگان، تهدید و تحقیر دشمن، دعوت به مبارزه و تقویّت روحیّه ی مبارزان، نکوهش خیانت سران عرب، وحدت اجتماعی- سیاسی و دینی و ... بررسی می گردد. او برای چنین مضمون هایی از شخصیّت های مذهبی و اسطوره ای و بویژه نمادها، بهره ی فراوان برده است. قالب سنّتی و اسلوب خطابی بر شعر کمال ناصر غلبه دارد که سرشار از روح جهاد و مبارزه است؛ هر چند در دیوان وی، شعر نو و گاه آمیختگی دو قالب سنّتی و نو در یک قصیده وجود دارد. صور خیال بویژه تشبیه، استعاره و کنایه، در شعر وی، بیشترین کاربرد را دارد. کمال در کاربرد آرایه های ادبی همچون: جناس، سجع، ردّ العجز علی الصّدر، مراعات نظیر و ... جانب اعتدال را رعایت نموده است. آنچه در این میان رخ می نماید، الهام این شاعر مسیحی از آموزه های قرآنی است که بر ارزش معنوی و تأثیر شعر وی افزوده است. کلید واژه: کمال ناصر، ادب پایداری، شعر معاصر عربی، شعر رثا، رمزگرایی، فلسطین.